بیرون زدگی دیسک کمر زمانی ایجاد می‌شود که ماده ژلاتینی وسط دیسک، از دیواره بیرونی دیسک که ضعیف شده است، بیرون بزند. اگر ماده ژلاتینی دیسک با عصب ستون فقرات تماس پیدا کند، بیمار علائمی همانند درد در ناحیه کمر و پا را احساس خواهد کرد. بیماری فتق دیسک شاید کمی نگران کننده به نظر برسد. اما معمولا با استراحت، مصرف برخی از داروهای مسکن و تزریق در ستون فقرات قابل کنترل و درمان است. در این مقاله به علل، علائم، راهکارهای درمانی و همچنین معرفی ورزش برای بیرون زدگی دیسک می‌پردازیم. برای دسترسی راحت به تیتر مطالب از فهرست زیر می توانید استفاده کنید.

فهرست
فتق دیسک کمر چیست؟
علائم و نشانه‌ های بیرون زدگی دیسک کمر
علت بیرون زدگی دیسک کمر
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر
چه فاکتورهایی خطر بیرون زدگی دیسک کمر را افزایش می‌دهد؟
بهترین راه های درمان بیرون زدگی دیسک
جراحی بیرون زدگی دیسک کمر
فیزیوتراپی و فتق دیسک کمر
تمرینات ورزشی برای بیرون زدگی دیسک کمر
پیشگیری از بیرون زدگی دیسک کمر 

فتق دیسک کمر چیست؟

دیسک فتق کمر یک عارضه پزشکی است که بیشتر افراد 35 تا 50 ساله را درگیر می‌کند. اصطلاح فتق دیسک به بیرون زدگی دیسک گفته می‌شود که آنالوس یا دیواره دیسک سالم باشد، اما به صورتی برجسته شده باشد که باعث فشار عصب‌ها شود. هنگامی که فشار یا استرس به ستون فقرات وارد می‌شود، دیواره دیسک ترک بر می‌دارد یا پاره می‌شود. در چنین وضعیتی ماده ژلاتینی مانند وسط دیسک از این پارگی بیرون می‎زند و باعث ایجاد فتق دیسک خواهد شد.

فتق دیسک در برخی از موارد به حدی شدید است که مشکل جسم آزاد پیش می‌آید. به این معنا که قسمتی از دیسک می‌شکند و وارد کانال نخاعی می‌شود. اگر این اتفاق در قسمت تحتانی کمر رخ دهد، عصب های نخاعی از بین مهره های کمر خارج می‌شوند و دوباره به هم می‌پیوندند تا عصب سیاتیکی را تشکیل دهند که معمولا از بالا تا پایین پا امتداد دارد. 

علائم و نشانه‌ های بیرون زدگی دیسک کمر

در حالی که فتق دیسک می‌تواند بسیار دردناک باشد، اما علائم آن برای اکثر افراد،ماندگار نیست. علائم فتق دیسک در افراد مختلف متفاوت است و به محل فتق و واکنش بیمار به درد بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا به فتق دیسک دردهای آزادهنده را تجربه خواهندکرد. این در حالی است که حدود 90٪ افرادی که فتق دیسک را تجربه می‌کنند، بعد از شش هفته علامتی ندارند، حتی اگر هیچ درمانی نداشته باشند.

با این حال برخی از مهمترین علائم دیسک کمر عبارتند از:

• علائم بیرون زدگی دیسک کمر با علائم سیاتیک معمولا شروع می‌شود. اکثر بیمارانی که دچار بیرون زدگی دیسک کمر می‌شوند، دردی را احساس می‎کنند که از پایین کمر شروع می‌شود و تا پاها کشیده می‌شود.
• دردی که با حرکت بدتر می‌شود.(در مواقع خم شدن، نشستن یا بلند کردن اشیا، درد بیشتری احساس می‌کنید.)
• بی حسی و گزگز در پایین پا و انگشتان پا
• گرفتگی یا اسپاسم عضلات کمر و پا
• افتادگی پا (کشیده شدن پا در هنگام راه رفتن)
• از دست دادن کنترل روده و مثانه

اگر فتق دیسک گسترده باشد، معمولا با علائم شدیدتری همراه است. اما اگر فتق دیسک بر عصبی تأثیر نگذارد، درد می تواند خفیف و کوتاه مدت باشد و با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کند. 

علت بیرون زدگی دیسک کمر

بیرون زدگی دیسک کمر معمولا به دلیل بلند کردن اشیای سنگین به روش اشتباه رخ می‌دهد. بالا رفتن سن یکی از عوامل خطر فتق دیسک است.

با افزایش سن، دیسک کمر سفت و خشک می‌شود و دیواره فیبری و بیرونی دیسک ضعیف می‌شود. هسته‌ٔ ژلاتینی مانند دیسک از دیوارهٔ آن بیرون می‌زند و در اثر تماس پیدا کردن با عصب، معمولا فرد دردهای مختلفی را احساس خواهد کرد. البته برخی از فعالیت‌های شغلی، ژنتیک و استمعال دخانیات منجر به بیرون زدگی دیسک کمر خواهند شد.

بیشتر بخوانید: 8 علت اصلی درد پایین کمر و درمان آن‌ها 

تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر

برای تشخیص بیرون زدگی دیسک، پزشک سابقه بیمار شما به طور کامل بررسی می‌کند. در اکثر موارد از بیمار خواسته می‌شود که درد خود را به طور کامل توصیف کند و یا حتی توضیح دهد که انجام کدام فعالیت‌ها باعث شدیدتر شدن درد او خواهند شد. حتی پزشک در مورد سابقه خانوادگی شما در ابتلا به فتق دیسک سوال خواهد پرسید.

بعد از آن، معمولا معاینه بالینی برای تعیین منشا درد و آزمایش‌های مختلفی برای ارزیابی بی حسی یا عضلات ضعف توسط پزشک تجویز خواهد شد. برخی از مهمترین آزمایش‌ها برای تشخیص فتق دیسک عبارتند از:

• ام آر آی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی): ام آر آی یک روش تصویر برداری غیر تهاجمی است که عصب‌ها و دیسک‌ها را به خوبی نشان می‎دهد. MRI نشان می‌دهد که کدام دیسک آسیب دیده است و آیا مشکل فشردگی عصب وجود دارد یا خیر؟ برخی مواقع نتایج ام آر آی اشتباه دیسک کمر باعث می شود جراحی اشتباه انجام شده و دیسک کمر درمان نشود.

• میلوگرام: ماده رنگی مورد استفاده در میلوگرام به رنگ سفید است که با مشاهده آن در تصویر، پزشک می‌تواند نخاع و کانال نخاعی را با جزییات مشاهده کند.

• رادیوگرافی: مهره‌های ستون فقرات در عکس‎های رادیوگرافی قابل مشاهده است. در رادیوگرافی پزشک شما می‌تواند تشخیص دهد که آیا مهره‌ها بیش از هم به هم نزدیک شده‌اند یا خیر؟

• نوار عصب و عضله (الکترومیوگرافی EMG و تست هدایت عصبی NCS): برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات معمولا از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها ضعف عضلات و آسیب دیدگی عصب را نشان می‎دهند.

علائم فتق دیسک در افراد مختلف متفاوت است. برخی از علائم در همان ابتدا به راحتی قابل مدیریت و درمان هستند. ما و همکارانمان نیز در فیزیوتراپی مهربان (بعنوان مجهزترین مرکز فیزیوتراپی غرب تهران) رفع مشکلات کمر و ستون فقرات را یکی از اصلی ترین اولویتهای خود قرار داده ایم. شما می توانید جهت دریافت وقت مشاوره و آنالیز کامل ستون فقرات خود با شماره 02126741456 تماس بگیرید. 

چه فاکتورهایی خطر بیرون زدگی دیسک کمر را افزایش می‌دهد؟

برخی از عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک را در افراد ایجاد کند، عبارتند از:

• سن: شایع‌ترین عامل بیرون زدگی دیسک کمر، افزایش سن است. این عارضه معمولا در سنین 35 تا 55 سالگی رخ می‌دهد.

• جنسیت: مردان دوبرابر بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به فتق دیسک هستند.

• وضعیت نادرست بدن: به یاد داشته باشید که پوسچر نامناسب بدن در ایجاد بیرون زدگی دیسک کمر تاثیر گذار است.

• استعمال دخانیات: نیکوتین باعث محدود شدن جریان خون به دیسک‌های ستون فقرات می‌شود و تخریب دیسک را به همراه دارد. دیسک تخریب شده انعطاف پذیری کمتری دارد و در صورت پارگی یا ترک خوردگی باعث ایجاد فتق دیسک خواهد شد.

• چاقی و اضافه وزن: افراد چاق بیشتر در خطر ابتلا به بیرون زدگی دیسک قرار دارند.

• سابقه خانوادگی: افرادی که خانواده یا بستگان نزدیک آن‌ها به فتق دیسک کمر مبتلا است، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. برخی از تحقیقات نشان داده است که سابقه خانوادگی مهمترین عامل برای پیش بینی بیرون زدگی دیسک در آینده است.

در حالی که فاکتورهای فوق در ایجاد خطر ابتلا به فتق دیسک نقش دارند، این عارضه در هر سنی ممکن است رخ دهد. 

بهترین راه های درمان بیرون زدگی دیسک

در بیشتر موارد علائم دیسک کمر در طی شش هفته به خودی خود برطرف می‌شود. بنابراین به بیماران توصیه می‌شود که اغلب از درمان‌های غیر جراحی شروع کنند. کاهش فعالیت‌های روزمره، سرما و گرما درمانی مصرف مسکن‌های بدون نسخه به بهبود وضعیت فتق دیسک کمک خواهد کرد. با این حال برخی از مهمترین و بهترین راه های درمان برای کنترل بیرون زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر است:

• استراحت:
سعی کنید در دوره بیماری به خوبی از خودتان مراقبت کنید. بدن شما در چنین شرایطی به استراحت بیشتری نیاز دارد. البته بهتر است بدانید که استراحت طولانی مدت منجر به سفتی و درد بیشتر عضلات خواهد شد، بنابراین بهتر است یک یا دو روز بیشتر استراحت مطلق نداشته باشید.

بعد از آن پیاده روی و انجام دادن تمرینات ورزشی سبک، به کاهش علائم فتق دیسک کمر کمک خواهد کرد. سعی کنید از انجام دادن فعالیت‌های سنگین و بلند کردن اشیای سنگین پرهیز کنید.

• سرما و گرما درمانی:
سرما و گرما درمانی برای کاهش علائم فتق دیسک کمر موثر هستند. یخ برای کاهش التهاب اولیه و اسپاسم عضلانی مرتبط با فتق دیسک مفید باشد. کیسه یخ را هر یک ساعت به مدت 15 دقیقه روی موضع درد بگذارید تا ورم و التهاب کم شود و درد شما بهبود پیدا کند. همچنین گرم کردن عضلات گرفته و دردناک می‌تواند جریان خون را بهبود بخشد و در نتیجه اکسیژن بیشتری به عضلات می‌رسد.

• درمان دارویی:
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوبروفن، آسپرین و سلکسیب معمولا برای تسکین درد و کاهش التهاب مصرف می‌شود. همچنین استروئیدها برای کاهش ورم و التهاب عصب‌ها کاربرد دارند که به صورت خوراکی و تزریقی برای بیمار تجویز خواهد شد.

استروئیدها تزریقی با هدف کاهش و التهاب عصب‌ها، در نزدیکی ناحیه درد تزریق می‌شوند و معمولا اثر بخشی زیادی دارند.

• استفاده از کمربندهای طبی:
کمربندهای طبی می‌توانند از عضلات کمر و ساختار ستون فقرات حمایت کنند و برخی از علائم بیرون زدگی دیسک را بهبود بخشند.

بیشتر بخوانید: بهترین درمان دیسک کمر و حرکات ورزشی مفید 

جراحی بیرون زدگی دیسک کمر

اگر درد و سایر علائم دیسک فتق کمر بعد از شش هفته ادامه یابد، اغلب جراحی در نظر گرفته می‌شود. هدف از جراحی بیرون زدگی دیسک کمر که اصلاحا به آن دیسککتومی گفته می‌شود، برداشتن بخشی از دیسک است که بر عصب فشار زیادی وارد می‌کند.

در این جراحی با توجه به محل فتق، جراح ممکن است برای دسترسی به ستون فقرات یک شکاف در جلو یا عقب گردن ایجاد کند. جراحی دیسک فتق از میزان موفقیت بالایی برخوردار است. یک مطالعه گسترده پزشکی نشان می‌دهد که حدود 80 درصد از افرادی که جراحی فتق دیسک را انجام می‎دهند، پس از مدتی به زندگی عادی خود بر می‌گردنند.

اگر شما هم دچار بیرون زدگی دیسک کمر هستید، برای رفع این مشکل خود می‌توانید با شماره 02126741456 تماس بگیرید. جهت دریافت وقت مشاوره با فیزیوتراپی مهربان تماس بگیرید. 

فیزیوتراپی و فتق دیسک کمر

فیزیوتراپی بهترین روش برای ریکاوری فتق دیسک و درمان دیسک بین مهره‎ای است. فیزیوتراپی نه تنها باعث کاهش درد می‌شود، بلکه می‌تواند از ایجاد آسیب‌های بعدی پیشگیری کند. درمان‌های فییزوتراپی برای بیرون زدگی دیسک کمر شامل موارد زیر هستند:

• درمان دستی: منوال تراپی یا درمان دستی یکی از روش‌های غیر جراحی فتق دیسک است. درمان دستی می‌تواند به کاهش درد و سایر علائم بیرون زدگی دیسک کمر کمک کند.

• لیزر درمانی: انرژی منتقل شده از طریق لیزر درمانی در فیزیوتراپی، باعث کاهش درد و بهبود عملکرد عصب‌ها خواهد شد.

• ماساژ درمانی: ماساژ درمانی می‌تواند با افزایش گردش خون، شل شدن عضلات و آزاد کردن داروهای تسکین دهنده درد طبیعی بدن (اندورفین) درد کمر را کاهش دهد.

• درای نیدلینگ: درای نیدلینگ باعث رفع اسپاسم های شدید عضلانی میشود که بر اثر بیرون زدگی دیسک کمر ایجاد شده اند. شما تنها بعد از درای نیدلینگ و رفع اسپاسم عضلات است که میتوانید حرکات تقویتی کمر را که در ادامه به آنها اشاره می کنیم انجام دهید. برای دستیابی به بهترین نتیجه، باید درمان با درای نیدلینگ، دو الی سه جلسه تکرار شود. 

تمرینات ورزشی برای بیرون زدگی دیسک کمر

فیزیوتراپیست، حرکات ورزشی خاصی به منظور درمان بیرون زدگی دیسک کمر به فرد آموزش خواهند داد. همچنین نحوه صحیح ایستادن و انجام فعالیت‌های روزمره در برنامه حرکات اصلاحی فرد در نظر گرفته می‌شود.

برخی از تمرینات ورزشی برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر عبارتند از:

حرکت کششی زانو
به پشت دراز بکشید و به آرامی یک زانوی خود را خم کرده و در داخل شکم جمع کنید. با دستهای خود دو زانو را قلاب کنید و زانوها را به طور کامل به شکم بچسبانید. این وضعیت را برای چند ثانیه حفظ کنید. سپس به آرامی پای خود را به زمین برگردانید. این حرکت را با پای دیگر خود تکرار کنید. این حرکت را سه بار در روز انجام دهید.

حرکت گربه - گاو
چهار دست و پا بر روی زمین قرار بگیرید. برای شروع این حرکت، ابتدا کمر را به سمت داخل خم کنید و در حرکت دیگر کمر را به سمت بیرون فشار دهید. این حرکت را به مدت 5 بار در روز انجام دهید.

حرکت کبری
برای انجام این تمرین، روی شکم دراز بکشید. کف دست های خود را کامل روی زمین قرار دهید و به آرامی سر و بالاتنه رو به سمت بالا کشیده و تا ۱۰ ثانیه در همین حالت بمانید. 10 بار در روز می‌توانید این حرکت را انجام دهید.

بیشتر بخوانید: ورزش های مفید در درمان گودی کمر (هایپرلوردوزیس)

تیلت لگن
حرکت تیلت یا خم کردن لگن باعث تقویت عضلات لگن خواهد شد. این حرکت را در ابتدای درمان پنج بار در روز انجام دهید و پس از مدتی به 10 با در روز برسانید.
برای این تمرین، به پشت خوابیده و زانوهای خود را خم کنید. عضلات باسن و شکم را منقبض کرده تا کمر شما کاملا صاف باشد. لگن خود را به سمت بالا ببرید. حدود 5 ثانیه در این حالت بمانید، سپس عضلات را شل کنید.

این تمرینات معمولا برای کاهش علائم بیرون زدگی دیسک مضر هستند. اما ممکن است سوال مطرح شود که چه ورزش‌هایی برای بیرون زدگی دیسک مضر هستند؟ بلند کردن اجسام سنگین و دویدن در مسافت‌های طولانی با سرعت زیاد ار جمله موارد هستند که معمولا برای عارضه بیرون زدگی دیسک خطرناک‌اند. برای دانستن ورزش های مضر برای دیسک کمر خواندن این مقاله ضروری است. 

پیشگیری از بیرون زدگی دیسک کمر

برخی از موارد به پیشگیری از بیرون زدگی دیسک کمر کمک خواهند کرد:

• تناسب اندام و حفظ وزن بدن
• عدم استعمال دخانیات
• بلند کردن اشیا به روش صحیح
• حفظ وضعیت بدن در مواقع ایستادن، نشستن و حرکت کردن
• تمرینات ورزشی مناسب برای تقویت عضلات کمر و پیشگیری از آسیب‌های مجدد
• دوری از عوامل استرس زا

در این مقاله به صورت کامل در مورد علائم، علت و درمان بیرون زدگی دیسک کمر توضیح داده شد. با این حال اگر باز هم سوال یا ابهامی در این زمینه دارید، زیر همین مقاله آن را مطرح کنید. کارشناسان و متخصصان فیزیوتراپی مهربان به سوالات شما پاسخ خواهند داد.